Reglement ende orde, waar naar een ieder 't zy Capiteinen, Officieren, gemeene Schutters, ende Inwoonders dezes Stads, in tyde van allarm, aanval van den vyand, tumulte ofte commotie van binnen haar zullen hebben te reguleeren. - 22 juli 1672

• I. Soo wanneer eenige vyand desseyn ofte toeleg zoude mogen hebben de Stad aan te doen, 't zy te schepe, ofte lande, zullen het zelve gewaar werdende, de klokken binnen deze Stad geklept werden, te weten in de Zuydertoorn de ordinaris kerkklok, ende het wachtklokjen, als mede de klok, hangende in het klokhuis van de Westerkerk.
• II. Indien buiten vermoeden eenige commotie ofte tumulte binnen deze Stad mochte voorvallen, zal de ordinaris klok in de Zuiderthoorn geklept werden.
• III. De respective Capiteinen, Officieren, Schutters, ende ingezetenen zullen by voorsz. klokkengeklep gehouden zyn aanstonds ende ten spoedigsten hun te vervoegen op hare ordinaris wyken, verzien zynde met haar volle geweer, kruyd en scherp, waar op zy gestelt zyn, agtervolgende de Ordonnantie voor dezen ten reguarde van de schutterwacht gemaakt, om alle onheil op alle bedenkelyke wyze voor te komen ende te verhinderen, op pene dat de nalatige zal verbeuren de somme van vyfentwintig guldens, ten profyte van die Compagnie onder welken de gebrekige gehorig zoude mogen zyn.
• IV. Zo wanneer binnen de voorsz. Stad, eenige tumulte, commotie, ofte oproer ( dat God verhoede ) quame te geschieden, zullen de twe respective, ende Officiren, met hunne onderhebbende Schutteren, gehouden zyn haar aanstonts vervoegen ter plaatse daar zy vernemen zullen, zodanige onlusten te zyn, omme dezelve te verhinderen, beletten, ende doen beletten, zo veel in haar vermoogen zyn zal, ende aldaar zo lange verblyven tot dat nader ordre van de Heren Burgemeesteren na gelegentheid van zaken haar zullen aanwyzen.
• V. Indien de vyand by eenige aanval ofte dessein te water ofte te lande als voren de Stad quame aan te doen, zullen op voorsz. klokken geklep, alle Capiteinen met hare respective onderhebbende Compagnien op de wyk gekomen zynde , haar in aller yl hebben te vervoegen ter plaatsen zo volgt:
  • A. Zal zich vervoegen met een gedeelte van zyn Compagnie op de Wierdyk, omtrent het Zeebrugjen, en zovoort Noordwaard op.
  • B. Zal zich vervoegen by de Blaauwepoort, ende op de Wierdyk Noordwaard tot aan het Zeebrugjen, en by absentie van G. ook het Bolwerk moeten bezetten.
  • C. Zal met een behoorlyk en genoegzaam gedeelte van zyn Compagnie het Bolwerk Willigenburg bezetten ende met de rest zich vervoegen daar de principalen nood vereisschen ende het Zein van de Thoorn aanwyzen zal.
  • D. E. en H. op hare wyken zynde zullen gestadig iemant af en aan zenden, om te vernemen waar eenig hulp van node zyn zal, ende op die plaatse daar het Zein aanwyst, haar na deze of gene buitenposten vervoegen, omme de behoorlyke assistentie te doen.
  • F. Zal hem aanstonts van zyn wyk begeven na de Noorderpoort en dezelve bezetten met een gedeelte van de vesting daar ontrent, mitsgaders het Bolwerk achter het Giethuis.
  • G. Zal hem aanstonds vervoegen ontrent de Noorderhaven, voorby Jacobs onder de Caaps, en de nieuwe batery, en in absentie van A. zal ook de Wierdyk tot aan het Zeebrugjen moeten bezetten.
  • I. Zal Denenburg ende de Kete moeten bezetten.
  • K. De Koepoort ende de vesten ten wederzyden na vereisch van zaken.
• De Capitein ofte Capiteinen, die volgens patent van zyn Hoogheid de Here Prinse van Oranje, alreede binnen deze Stad gekomen zyn, of nader staan te komen,zullen met hare respective Compagnie of Compagnien hare post nemen by de Ketepoort op der tinne, de Noordzyde van gezeide poort, en daar ontrent de nood meest vereischen zal, zo lange tot dat na gelegenheid van zaken van de Heren Burgemeesteren nadat ordres zullen hebben ontfangen.
• De Ritmeester met een gedeelte van zyn Compagnie paarden zal zich vervoegen by de Kete en Noorderpoort, ende met de rest van dien door de Stad ronde op ronde doen, omme alle onheilen voortekomen. Alles onvermindert nochtans dat de respective Capiteinen ende Ritmeester met hunne onderhebbende Compagnien ofte wel met een gedeelte van dien, haar zullen hebben te vervoegen op zodanige plaatzen daar de nood nsder zoude komen te vereischen, ende haar van de Heeren Burgemeesteren zullen werden geassigneert ende aangewezen.
• VI. Indien iemant van de binnenste Compagnien zyn wyk zoude moeten verlaten, omme als voren een andere post waar te nemen, zullen de respective Hoofwachten, yder in zyn quartier. aanstonds, de wyken die als boven verlaten zyn, gehouden wezen te bezetten ende voorzien met een Corporaal ende behoorlyk aantal van schutteren, omme alle onheil van binnen te beletten.
• VII. Die zyn post,waar op hy gestelt is, zal verbeuren ten behoeve als voren, een zomma van vyfentwintig guldens, en arbitrale correctie.
• VIII. De schilwachten op de binnenposten uitgestelt zynde, zullen, by nacht, iemant 't zy een of meer perzonen ontrent haar vernemende, gehouden zyn haar te doen staan, ende aanstonds den Corporaal te roepen, ende by aldien zodanige persoon ofte personen quamen te naderen, zal by den schildwacht weder geroepen worden aan den Corporaal ende naderende waarschouwen te staan, die als dan noch naderende,ende de Corporaal met de andere schutteren uitkomende, zal of zullen gebragt werden in de Corps du Guarde, ende gemulcteert na exigentie van zaken, doch ingevalle iemant aan de buitenposten, 't zy op de muren ofte vestingen van de Stad quame te lopen ofte op te klimmen, dat als dan de schildwacht dezelve zal doen slaan, ende dezelve voor de twedemaal gewaarschout zynde, ende dan noch naderende , de schildwachten zullen vermogen krygrecht te gebruiken, na vereisch van zyn geweer.
• IX. Ende zal een yder wie hy zoude mogen wezen vernemende eenig onraad van buiten ofte commotie van binnen, gehouden zyn het zelve aanstonds aan de Heeren Burgemeesteren, mitsgaders aan de respective Hoofdwachten, zonder eenig verzuim van tyd te kennen te geven, als een opregt burger ende getrouw patriot schuldig is ende behoort te doen.
• X. Ontrent het vervangen van de respective Compagnie onder den anderen op hare postplaatsen, zal deze navolgende ordre werden geobserveert ende waargenomen : Als B.F.G.I.K. waakt zal A.E.H.C.D. zyn post waarnemen.
• XI. Ende op dat alle onheil van buiten werde voorgekomen ende ten spoedigste ontdekt, zullen gestelt worden deze navolgende zeinpalen, te weten een by de Ketepoort op de uitersten hoek van de tinne, een op de vesting benoorden aan de Koepoort, een op den Beer achter het Giethuis, een op het Noord by de haven, ende een op Denenburg, en zo by aldien aan eenigen hoek van de Stad, waar ontrent de voorsz. Zeinpalen gestelt zyn des nachts zich onheil ofte aanval van den vyand quame op te doen, zal op die plaatze, alwaar voorsz. ongemak zoude mogen wezen aan de Zeinpaal opgehaalt werden een lantaarn met een licht, welk zein des nachts van de wachten op den Thoorn werdende gezien, alwaar continuelyk goede wacht gehouden zal moeten werden, zy terstond uit den Thoorn aan dien hoek daar het zein aanwyst, zal uithangen een grote lantaarn met een licht, ende als dan in allerspoed de klokken kleppen, als breder in den beginne dezer Ordonnantie staat vermelt.

Zeine van de Schepen leggende op de Rede voor en ontrent de Stad Enkhuizen

• 's Avonds met het bezetten van de Nachtwacht, zullen de Schepen ten dien einde op de Rede gelegt, het zelve bekent maken door het afschieten van een musquet, ende zullen de voorsz. schepen, in plaatze dat ordinaris achter op hebben gestelt een lantaarn, indien na bezette wacht eenig onraad zoude mogen vernemen, achter opstellen twe ligtende lantaarnen, zullende dienen om in de Stad kennisse te geven van het aankomen van vyandlyke Schepen of ander ongemak, doch by aldien eenig schip ofte schepen in weerwil van gezeide Uitleggers op de rede willen passeren, zullen dezelve ten einde als voren, een schoot met grof kannon geven. Des morgens zal de dagwacht weder afgeschoten worden met een musquet, en indien de bovengemelde schepen des daags eenig onraad vernemen, 't zy vyand of anders zullen dezelve om redenen voorgemelt van de kruisteng laten waaien een grote Prinse vlagge, omme het zelve van iemand werdende gezien kennisse te geven aan de Heren Burgemeesteren, ende de respective Hoofdwachten, op alle nodige ordres in tyd werden gestelt, ende by de hand genomen.

Namen van de punten om de Stad

• Oranje achter het Lazarus huis.
• Hollandia by de Zuider Molen.
• Zeelandia benoorden de Koepoort.
• Vriesland benoorden de Boerenboom.
• Stad en Landen aan de Zuidzy van de Oude Gouwsboom.
• Nassau bezuiden de Noorderpoort.
• De Beer achter het Giethuis.
  • Aldus gearresteert by de Heren Burgemeesteren ende Vroedschappen naar ingenomen advys van den groten Krygsraad, binnen der zelver Stad Enkhuizen, op den 22 July 1672. my present S. Lakeman.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en / of referenties: