Handtvest van Graef Willem de V. Anno 1355 den eersten Maendagh nae dat men singht Laetare; handelt van veele Privilegien en Vryheden van Enchuysen
Willem, Hertogh van Beyeren, Grave van Hollandt, Zeelandt, Heere van Frieslandt, die naeste Successeur van 't Graefschap van Henegouwen, eenen yegelijck, soo tegenwoordige als toekomende, die desen brieven sullen sien, saluyt, ende kennisse des waerheydts : het geen dat in seeckere tijden geschiedt, op dattet niet en soude vergaen, behoort men te fchriftelijcke memorie, ende tot ghetuygenisse van bequamen mannen te stellen, daerom willem wy dat tot kennisse van alle menschen sal komen, dat wy door liefde des vryheydts der stede van Enchuysen ende Gommerskarspel, 't welck voortaen alleen Enchuysen sal worden genoemt, goedertierentlijcken geneyght tot begeerte der burgeren des selver stadts, hem luyden vry hebben gelaten van alle tollen ende eyschinge des tolles, te water en te lande, in 't Graafschap van Hollandt : voortaen hebben wy de voorgeseyde burgeren alsulcke vryheydt gegeven, te weten : Is 't saecke yemandt yet mishaegt tegen eenige van de burgeren van Enchuysen, dat hy daer niet sal mogen van hebben, dat het vonnisse der Schepenen : ende noch wy, noch onse nakomelinghen sullen daer yet anders van eyschen : maer is 't saecke, yemandt van de omwoonders eenige der voorgeseyde burgeren ongelijck ofte gewelt dede, van sijne goeden, die hy rechtelijck ende sonder klachte heeft beseten, soo sal de Schout van Enchuysen met alle die burgeren, soo wel armen als rijcken, aldaer moeten reysen, ende dat ongelijck corrigeeren, sonder ons ende den onsen daer door te vertoornen : Voort door deliberatie van ons ende onser luyden mannen, heeft ons gedacht goedt te zijn, dat die stede van Enchuysen sal gauderen alsulcke Recht, als die teneur van dese tegenwoordige Brieve inhoudt : Te weten, indien daer ymandt van eenige plaetse in die voorgenoemde Stede komt, ende burger wil worden, die porten ende den inganck sullen hem open staen, behoudelyck dat hy een eedt sal doen, dat hy ons, ende onse erfgenamen, ende die selver Stede getrouwheyt sal doen, ende hy sal geven den Schout vier penningen, die Boode eenen penningh, ende ter wille der Schepenen drie schellingen : ende dit ghedaen wesende sal hy het recht der stede mogen ghebruyken, behoudelicks dat niemandt der burgeren van Medenblick, ofte naegebueren van 't Overleecker Ambacht, in die stadt van Enchuysen voor een burger sal ontfangen : ende eenen ygelijck der burgeren worden toegelaten veertigh daghen in die maent Julius ende Augustus, om 't gewas te vergaren, ende desgelijcks soo veel daghen in de herfst om te zaeyen buyten de poorten der voornoemde Stede : alsoo dat die voornoemde tijdt verloopen zijnde, hy sal werderkomen in die Stede : aldaer sij wooningh makende : diergelijcke worden toe-gelaten veertigh dagen, eenen yegelijck die van nieuws burger is geworden, om sijn goet in die voorschreven Stede te brengen : als yemant der burgeren te recht sal ghetrocken worden, soo sal hy moeten ghedaeght worden door den Rechter ofte sijnen Boode, ende sal te recht komen naer twee weken van den dagh der verdaginghe, ende een burger gedaeght wesende, sal den dagh der verdaginge moghen anticipeeren ende verkorten, maer van rechts wegen komen hem twee weecken : ende dese manier van daghen heeft alleen plaetse in saken der burgeren tusschen malkander, maer is 't saecke eenigeh vremdelingh eenen burger voor recht treckt, soo sal den Rechter den vremdelingh recht moeten doen, binnen den derden dagh, tot vorderschappe des vremdelinghs : ende soo waneer yemandt 't zy vremdelingh 't zy burger, hem sal moeten ontschudighen met sijn eene ende eyghen handt, van die klachte daerom hy voor Recht is getoogen, dan sal hy terstont gehouden wesen hem voor Recht t'ontschuldigen, maer indien hy door getuygen hem sal moeten ontschuldighen, soo wordt hem ghegont uytstellinge om te beraeden twee weecken langh, alsoo nochtans dat eenen burger sal getuygenis mogen geven tegen den andere, ende een simpel burger getuygenis gevende, sal ghehouden wesen te sweeren : maer een Schepen ofte gheswooren sal sonder eedt mogen getuygen. Ende soo wanneer yemant van pennincklicke saecke wordt gedaeght, soo sal hy gedaeght moeten werden door den Rechter ofte Boode, in praesentie van ten minsten twee burgeren, ende in de verdaginghe sal moeten werden getaxeert de somme der penninghen : ende is 't saecke dat de verdaeghde niet en compareert op den gesette dagh, sal die aenklager soo veel gelts winnen als in de citatie getaxeert was, teghen den geene die verdaeght was : ende die verdaeghde, want hy niet gecompareert en heeft, is schuldigh den Rechter, van boeten, drie schellingen Hollandts te gheven, ende de aenklager twee schellingen omme hem te voldoen. Voorts is 't saecke eenige Pachtenaers van eenige andere Heeren, van ons of onsen Schout voor recht worde verdaeght, soo sal haar eyghen speciael Heer hem-luyden van de Rechter mogen verlossen, behoudelick dat hy vastlicke beloove, dat hy binnen vijfthien dagen, sal trouwlicke recht moeten doen, ende is 't saecke hy dat niet en dede, soo en sal hy voortaen hemluyden van de jurisdictie der Stede niet mogen verlossen. Item, indien een burger van yemandt voor recht getoogen worde, van pennincklijcke saecken, ende die selfde hem niet en verwon, met gewende handt ofte door Schepenen, soo sal den genen, die aengesproken wordt, hem met sijn eygen handt mogen ontschuldigen. Item, als yemandt ter cause van erffenis gedaeght wesende, op den eersten dagh die hem geset is, niet en compareert, soo sal men hem daghen ten tweeden, ende indien hy ten tweeden niet en compareert, soo sal men hem dagen ten derden, ende indien hy dan niet en komet, soo sal hy gehouden worden te voldoen van beyde excessen den Rechter, betalende hem twee schellingen : ende indien hy ten derde niet en komt, soo valt de verdaeghde van sijn Recht, ende de erffenis, daer hy om verdaeght is, sal hem of worden gewesen : ende indien de aenklager op eenige dagen cijnre citatie niet en compareert soo sal hy gantschelijck vervallen wesen van sijn recht. Item, als yemandt moet sweeren van pennincklicke saecke, soo mach hy van sijn recht vallen ende dat verkiesen. Indien hy met woorden qualijck sweert, ofte niet en onderhoude die manier van sweeren : maer indien dat hy moet sweeren van erffenisse, soo en mach hy in den eersten ofte tweeden eedt niet vervallen :
Bronnen, noten en / of referenties:
