Plan ter oprigting van een werkhuis te Enckhuizen

Uit Bibliotheca Enchusana
Ga naar: navigatie, zoeken

Plan ter oprigting van een werkhuis te Enckhuizen

  • Zoo als hetzelve bij de Edele Groot Achtbare Heeren Burgemeesteren en Vroedschappen derzelve Stad is geärresteerd en geäpprobeerd ingevolge derzelver Resolutie , genomen op den 6 meij 1780.
  • Het einde en oogmerk van deze oprigting is , om gemeene en schamele Lieden , die gene Handwerken hebben geleerd , of gene gelegenheid hebben dezelven te oefenen , het zij geheel , het zij gedeeltelijk , te ontheffen van de Alimentatie , zoo van het Aalmoesseniers - huis , als van de Diaconie , en de Bedelarijen , zoo veel doenlijk , te weren , terwijl de luiheid geen verschoning zal kunnen vinden in gebrek aan werk , en den waren Armen , als stokouden , zieken , zwakken en miserabelen Personen eene ruimere bedeeling zal kunnen te beurte vallen ; en daarenboven schamele Kinderen geleerd , om in het vervolg hun brood te kunnen winnen .

Art. I. Ter bereiking van dit oogmerk , zal door de natemeldene Directeuren worden gehuurd , of gekogt en geappropriëerd , een ruim en spatieus Werkhuis .

Art. II. Gemelde Directeuren zullen aanstellen , een Boekhouder , een Meesterknegt en verdere benodigde bediendens , en dat wel op zoodanige instructiën , Tractementen en Emolumenten , als dezelve zullen vermenen te behooren .

Art. III. Men zal in dit Werkhuis , en voor rekening van hetzelve , daar buiten , laten

    • Spinnen , Garen  ; tot Veilen ; tot Peperbaaldoek ; tot Graauwdoek ; tot Buize netten.
    • Weeven ; Veilen ; Peperbaaldoek ; Graauwdoek.
    • Haring want ; Gemeene Kousen , enz.
    • Touw - pluizen.

Of het gene Directeuren verder , terstond of in het vervolg , nodig en dienstig zullen oordeelen.

Art. IV. Ten einde , ware het mogelijk , op deze allerëenvoudigste wijze , arme en thans geälimenteerd wordende Personen van beide Sexe , en van allerlei jaren en gezindheid werk te verschaffen en gelegenheid te geven om iets te verdienen , en daar door de Armenkassen merkelijk te verligten , en geheel of gedeeltelijk te bevrijdden van zulke voorwerpen , die thans tot derzelver laste komen , zonder iets te doen ; zullende Regenten van het Aalmoesseniers - huis en Diaconen , als bij deze oprigting ten uitersten zijnde geïnteresseerd , zich verbinden , daar aan de hand te houden , en hunnen Geälimenteerden ( des in staat zijnde ) te verpligten voor of in gemelde Werkhuis , op tijd en wijze , bij Directeuren nader te bepalen , te werken , en zich volkomen te onderwerpen aan de orders van dit Huis .

Art. V. Directeuren van het Armen Kinder - School , zullen worden verzorgt zoodanige en zo veele Kinderen der Geälimenteerdens te willen licentiëeren in het Kinder - School , als Directeuren van het Werkhuis zullen oordelen nuttig te zijn , en dezelve alle Nademiddagen in het Werkhuis te zenden , ten einde aldaar eenig Handwerk te doen : zullende dezelve ( zoo veel als mogelijk ) onder het werk worden opgeleid tot zoodanige kundigheden , als ter betragting van Christelijke en Burgerlijke Pligten kunnen nuttig zijn .

Art. VI. Het zal eenen iegelijken , geen Alimentatie genietende , vrij staan , om in dit Werkhuis zelve te komen , of zijne Kinderen te zenden om te werken ; of , daar buiten , voor hetzelve te werken ; mits daartoe permissie verzoekende bij Directeuren van het Werkhuis , en zich onderwerpende aan de orders , bij dit Werkhuis te stellen .

Art. VII. Dit plan zal van den 3 Juli 1780 , tot den 31 Augustus 1780 , des morgens van 9 tot 11 uuren , en des nademiddags van 2 tot 4 uuren , zoo in het Aalmoesseniers - huis , als bij den Koster van de Gereformeerde Kerken alhier , ter Intekening openliggen , ten ware de toeloop der Intekenaren te groot mogte zijn , wanneer dezelve eerder zal gesloten worden .

Art. VIII. Elk en een iegelijk zal mogen intekenen voor zoo veele Portiën als hem behaagt , Ieder Portie gerekend op vijftig Guldens , en te betaalen op zoodanig een tijd en plaatse , als nader door Directeuren zal worden bekend gemaakt , zullende echter de Intekening niet hooger loopen , dan twintig á vijf - en - twintig duizend Guldens .

Art. IX. Het Aalmoeseniers - Huis en de Diaconie zullen ijder , na voorgaande , zo veel nodige , Qualificatie , 's jaarlijks , en wel op de eerste aanmaning van Directeuren , fourneeren , te zamen zes perCent van het gefourneerde Capitaal der andere Participanten , en dus ijder drie perCent , mits dat zulks niet exedere in het geheel , de Somma van een duizend Guldens jaarlijks .

Art. X. Aangezien het Werk in den Eersten niet zal zijn van die uitgebreidheid , dat men daartoe zal noodig hebben , eene Somma van vijftien , twintig á vijf - en - twintig duizend Guldens , ( indien voor zooveel mogte wezen ingetekend ) zoo zullen Directeuren provisioneel van de Intekenaren mogen vorderen , zooveel perCent van hunne ingetekende Somme , als zij zullen nodig oordelen , blijvende zij echter verbonden , op de eerste aanmaning van Directeuren , het restant te fourneeren : En indien bij vervolg meerder Penningen mogten noodig zijn , dan het ingelegde Capitaal , zullen het Aalmoeseniers - Huis en Diaconie voornoemd , gehouden zijn hetzelve aan Directeuren ter Leen opteschieten , á twee en een half perCent jaarlijks : mits nimmer exedeerende het ingelegde Capitaal der particulieren ; en zal hetzelve Werkhuis en aankleven voor de restitutie verbonden zijn .

Art. XI. De Directie van dit Wekhuis zal gedemandeerd zijn aan de navolgende Directeuren , als :

  • Een uit de leden van de Ed. Achtb. Vroedschap , bij Heeren Burgemeesteren te committeeren , die Burgemeester wordende of zijnde , zig daarvan niet zal behoeven te excuseeren .
  • Twee ui de Regenten van het Aalmoeseniers - Huis , door het Collegie van dat Godshuis te benoemen , mits dat ten minsten Een derzelve zij Directeur van 't Armen - Kinderschool : En welke Twee Regenten in de Commissie zullen moeten blijven , zoo lang dezelve Regenten van meergemelde Godshuis en Directeuren van het Armen - school zijn .
  • Vier uit de particuliere Intekenaren , te committeeren op zoodanig eene wijze als hier agter in Art. 25. zal worden ter nedergesteld , en welke op de volgende wijze van hunnen dienst zullen afgaan , of daarin continuëeren : Dat zij namelijk vier jaren ieder zullen moeten fungeeren en dan afgaan , behalven bij de erectie , wanneer de twee jongste , zes jaren zullen moeten fungeeren , en dan afgaan : terwijl echter de afgaande Directeuren ( zulks mede goedvindende en anders niet ) bij de particuliere Participanten wederom voor vier Jaren ( niet minder nog meerder ) kunnen worden gecontinuëerd , wanneer zij nieuw verkorene Leden zullen worden geconsidereerd , en sessie hebben beneden de aanblijvende Directeuren van Particulieren .

Art. XII. Niemand der Intekenaren zal zig mogen excuseeren van de Directie , dan de gene , die bij zijne Intekening verklaard , dezen vrijdom te koopen met vif - en - twintig Guldens eens , ten behoeve van het Werkhuis ; welke Somme van vijf - en - twintig Guldens , hij dan ook bij zijn Fournissement zal moeten betalen , zonder daar voor eene Actie of Portie te krijgen , wanneer hij van de Directie bevrijd zal blijven , zoo lang hij continuëerd Participant te zijn : En wanneer iemand , geen Participant zijnde , eene Portie , het zij bij Koop , het zij bij Erfenisse als anderzints , magtig wordt , zal hij mede zich niet mogen excuseeren van de Directie , ten zij dan dat hij terstond bij de Overtekening deze vrijheid koope met vijf - en - twintig Guldens ; van welk voorregt echter hij zal verstoken zijn , indien hij met deze Overtekening langer wagt , dan drie Maanden na den tijd , dat hij van dezelve Portie Eigenaar is geworden .

Art. XIII. Indien iemand der particuliere Geïnteresseerden , tot Directeur verkoren zijnde , zig van de Directie , of in den beginne , of gedurende den tijd voor welken hij verkoren is , het zij door 't quiteeren van zijn aandeel in het Werkhuis of anderzins , direct of indirect , wilde ontslaan , zal zulks niet mogen geschieden , ten zij dezelve vooraf vijftig Guldens Boeten voldoe , ten voordeele van dit Werkhuis .

Art. XIV. Omtrent den Rang en Sessie in de Vergaderingen van Directeuren zal worden gehouden deze Ordre.
1. De Raad in de Vroedschap President.
2. De Oudste Regent van 't Aalmoesseniers - huis in Dienst en Rang.
3. De Oudste Diacon in dienst en Rang.
4 & 5. De twee Oudste Particulieren in jaren.
6. De Jongste Regent van 't Aalmoesseniers - huis in Dienst en Rang.
7. De Jongste Diacon in Dienst en Rang.
8 & 9. De Twee Jongste Particulieren in jaren.
Zullende in den Rang der Particuliere Directeuren onder elkanderen , worden in acht genomen , eerst de Ouderdom in dienst , en dan de Ouderdom in jaren.

Art. XV. De Directeuren zullen op zoodanige tijden en plaatsen Vergaderen , als zij noodig zullen oordeelen , en zal in elke Vergadering hoofd voor hoofd worden geädviseerd , en bij meerderheid van stemmen geconcludeerd .

Art. XVI. De Directeuren zullen voor hunne Moeite en Directie niets , hoe ook genaamd , mogen genieten , ja zelve hunne Consumptie en Verteeringe uit hunne privé Beurse moeten betalen , uitgezonderd Meubelen , Vuur , Licht en noodwendige kleinigheden.

Art. XVII. Gedurende de vijf eerste jaren , zal men van het ingelegde Capitaal geen Interessen aan de Participanten uitdeelen ; maar op het einde van het vijfde jaar , ( indien 'er gewonnen is ) zal deze winst aan de Geïnteresseerden ( buiten het Aalmoesseniers - huis en de Diaconie ) worden uitgedeeld , mits niet hoger bedragende , dan drie perCent in 't jaar gerekend , dus in die vijf jaren vijftien perCent.

Art. XVIII. Indien de Winsten in die vijf jaren meerder mogten bedragen , dan vijftien perCent voor de andere Geïteresseerden , zullen voorschreve meerdere Winsten zijn ten voordeele van het Aalmoesseniers - huis en de Diaconie , ijder voor de helft ; mits dat zulks niet excedeere het Montant van Penningen , door hun in de vijf jaren gefourneerd.

Art. XIX. Wanneer nog daarënboven mogte gewonnen zijn , zullen die meerdere Winsten gaan , voor de helft aan het Aalmoesseniershuis en Diaconie te zamen en de wederhelft aan de andere Geïnteresseerden.

Art. XX. Indien 'er ( onverhoopt ) gedurende die vijf jaren mogte Verlooren zijn , zal zulks zijn voor Rekening der andere Participanten buiten 't Aalmoesseniers - huis en Diaconie , terwijl echter , ( de Boeken als dan wordende gesloten ) , dat verlies op de nieuwe Boeken zal worden overgebragt , en ( onder Gods Zegen ) eerst worden gezuiverd , alvorens eenige uitdeeling aan de Geïnteresseerden te doen .

Art. XXI. De Interessen of uitdeelingen zullen altoos worden verdeeld volgens het ingelegde Capitaal , dat is : gerekend op vijftig Guldens ijder Portie.

Art. XXII. Alle jaren zal , onder ultimo December gemaakt worden eene Loose Balance , en Kopij daarvan woden overgegeven aan Heeren Burgemeesteren , aan de Regenten van het Aalmoesseniers - huis en aan de Diaconie : En de Korte Staat van het Werkhuis ter visie liggen voor alle de Participanten , op de twee eerste Werkdagen in de maand Februarij daaraanvolgende , des morgens van negen tot elf , en 's namiddags van twee tot vier uuren , op eene plaats , bij Directeuren nader te bepalen.

Art. XXIII. Alle vijf jaren zullen , onder ultimo December , de Boeken worden gesloten , en binnen Twee Maanden daar na , rekening gedaan aan twee gecommitterde Regenten van het Aalmoesseniers - huis , twee gecommitteerde Diacononen , en vier particuliere Participanten , welke daartoe zullen worden gecommitteerd , op zoodanig eene wijze als in Art. 25. zal worden gevonden : En zal de korte Staat van het Werkhuis ter visie liggen , als hier voor in Art. 22. is vermeld.

Art. XXIV. Die na het sluiten van deze Intekening , Eigenaar wordt van eene ofte meerdere Portiën , zal zulks bij een behoorlijk bewijs door den Boekhouder , ten overstaan van eenen Directeur op het CAPITAAL - BOEK doen stellen en overbrengen ; mits daarvoor , ten behoeve van den Boekhouder , betalende :

  • Voor F 50:- 6 stuivers.
  • Voor F 100:- 10 stuivers.
  • Voor F 150:- 14 stuivers.
  • Voor F 200:- 16 stuivers.

En zo vervolgens voor ieder F 50:- 2 stuivers meerder.

Art. XXV. Wanneer 'er Vergadering van particuliere Participanten moet zijn , het zij om Nieuwe Directeuren te verkiezen , het zij dan om te despiciëeren Gecommitteerden tot het aanhoren der vijfjarige Rekeningen , het zij eindelijk om te delibereeren over zoodanige zaken van consideratie , welke Directeuren van Particulieren niet willen over zich nemen , zal de convocatie geschieden door den Heer President en de Directeuren uit Particulieren , bij affixie van Billetten , op kosten van het Werkhuis ; en zullen alle Commissiën worden gedecerneerd bij beslootene Billetten ; zullende in zoodanige Generale Vergaderingen altoos de President en de Directeuren uit de particuliere Participanten voorzitten , en mede ijder eene Stem hebben , behalven in het committeeren van Leden tot het aanhooren van den vijfjarige Rekeningen ; waarin zij wel zullen voorzitten , maar geene stem hebben.

Art. XXVI. Bij onverwagten en onverhoopten ongelukkigen voortgang van dit Werkhuis , zullen Directeuren , na verloop van vijf jaren , en na alvorens al wat mogelijk is tot de instandhouding te hebben aangewend en beproefd , aan hunne Committenten een voorstel van slooping dezer Societeit mogen doen ; doch hetzelve niet dadelijk mogen werkstellig maken , ten zij dat ten minsten twee derde der Directeuren , door hunne Committenten hierop behoorlijk gelast , daar voor stemmen , en zulks met de approbatie van de Heeren Burgemeesteren en Vroedschappen dezer Stad worde bekrachtigd .

  • Accordeert met het Origineele .
    • Getekend Bdus Blok , Secretaris.

Colofon

  • Jaar van uitgave : 1780.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en / of referenties:

Overgenomen van "https://bibliotheca-enchusana.nl/index.php?title=Plan_ter_oprigting_van_een_werkhuis_te_Enckhuizen&oldid=14609"