Portret van een familie, vermoedelijk het gezin van Jan Gerritsz. Pan 1638 met 9 dode kinderen

Portret van een familie, vermoedelijk het gezin van Jan Gerritsz. Pan 1638

In het boek Portret van Enkhuizen in de gouden eeuw uitgebracht in 1990, pagina 82 en 83, wat ik enige jaren geleden heb aangeschaft vanwege mijn interesse voor de geschiedenis van mijn geboortestad is een portret afgebeeld, waar als titel bij geschreven staat Portret van een familie, vermoedelijk het gezin van Jan Gerritsz. Pan 1638. Het artikel beschrijft een familie met 11 kinderen op basis van een schilderij met daarop afgebeeld 2 kinderen staande naast de ouders en 9 kinderen in wiegen. Ondanks dat het boekje al wat gedateerd is en specifiek dit artikel redelijk achterhaald is, gaf de Enkhuizer Courant van vrijdag 30 mei 2014 mij aanleiding genoeg om eens wat kritische noten te kraken.

De zogenaamde vader is Jan Gerritsz. ( Pan ) die werd gedoopt op 19 januari 1606 en werd begraven in de Sint Gommarus of Westerkerk in graf WK 271 N, werd op 2 oktober 1651 ingeschreven in het begraafboek. Bij het begraven is voor de duidelijkheid enige uitleg nodig. In de begraafboeken van Enkhuizen werd 1 x per week bijgehouden wie er in de afgelopen week werd begraven, dit houd in dat de datum en moment waarop de desbetreffende persoon werd ingeschreven dus in de week voorafgaand was overleden.

- Met betrekking tot dit begraven de eerste kritische noot: Het boekje vermeldt dat hij begraven werd tussen 2 en 10 oktober 1651, de koster die de begraafboeken bijhield was blijkbaar helderziend dat hij wist wie er in de aankomende week zou komen te overlijden. De correcte beschrijving had moeten zijn , tussen 25 september 1651 en 2 oktober 1651.

De zogenaamde moeder is Wijbrich Tadesdr. ( Strijckebolle ) die werd gedoopt op 28 augustus 1608 en ook werd begraven in de Sint Gommarus of Westerkerk in het graf bij haar man tussen 26 september 1661 en 3 oktober 1661.

- Het boekje vermeldt, overlijden onbekend. Deze datum had ten tijde dat het boekje geschreven werd makkelijk achterhaalt kunnen worden, aangezien het graf van de man reeds bekent was en dat dit mede de meest logische plek was voor haar.

Jan en Wijbrich huwden op 20 oktober 1630 te Enkhuizen, Jan woonde bij de Nieuwe Haven en Wijbrich op de Oude Rietdijk. Samen kregen zij 11 kinderen , te weten:

- Het boekje vermeldt, dat de doopboeken negen kinderen vermelden die tussen 1631 en 1649 werden gedoopt. In het testament van de vader van 1651 worden acht kinderen genoemd, waaronder twee die niet in de doopboeken zouden voorkomen. Het onderzoek hiernaar is ook niet echt nauwkeurig gedaan, aangezien wij zonder enige problemen 11 kinderen wisten te traceren. De negen die het boekje beschrijft en de 2 andere kinderen die wij gevonden hebben maakt het totaal van elf echter werd de laatste geboren in het jaar 1650.

- Bovendien geeft de schrijver als datering van dit schilderij het jaartal 1638 aan. Er waren in dat jaar echter pas vier kinderen geboren die de schrijver ook aangeeft, daaruit kun je concluderen dat de schrijver de doop data van de andere kinderen gewoonweg niet wist tijdens het schrijven van zijn boekje. Aangezien het laatste kind in 1650 werd geboren is het schilderij dus, ( mits dit de betreffende familie zou zijn ) van na die datum. Of zou behalve de koster ook de schilder helderziend geweest zijn ?

- We lezen verder dat er van deze 11 kinderen slechts twee in leven zijn, dit zouden de 2 oudste kinderen zijn die staande naast de ouders zijn afgebeeld, de andere negen in de wiegen zouden reeds zijn overleden. Bij zes kinderen in de wiegen zijn de ogen gesloten waarbij de schrijver er vanuit gaat dat ze dood geboren zijn, de drie anderen hebben hun ogen nog open, maar zouden nog enige tijd hebben geleefd, maar ook deze zouden volgens de schrijver kort na de geboorte overleden zijn. De schrijver vervolgt, door te vermelden dat de conclusie gerechtvaardigd is dat de meeste kinderen twee of zelfs drielingen zijn.

Het bovenstaande genealogische onderzoek had mijns inziens de basis behoren te zijn voor het verdere artikel over dit betreffende schilderij, want wie vervolgens de kinderen uitpluist komt tot de ontdekking dat er van het hele artikel vrijwel niks meer klopt. Uit ons onderzoek is gebleken dat méér dan de twee levende kinderen die de schrijver beschrijft is vast komen te staan dat zij een redelijke leeftijd hebben behaald en tevens voor een talrijk nageslacht hebben gezorgd. Omtrent de twee en drielingen het volgende. Geen van de kinderen voldoet aan deze beschrijving. Het percentage tweelingen op de 10.000 geboorten in Enkhuizen in onze database is minder dan 1 %, het percentage drielingen dusver 0 %. De schrijver geeft aan dat er in de begraafboeken nogal wat begrafenissen voorkomen als zijnde kind van Jan Gerritsz., maar omdat er diverse burgers met die naam voorkomen er aan de hand van die gegevens geen nadere aanwijzingen te vinden zijn. Wie echter stelselmatig de familie uitpluist aan de hand van het graf van de vader en moeder de grootouders zowel de getuigen bij de doop in de verdere genealogische opbouw en andere familie relaties, komt tot een zeer goed overzicht van menig Enkhuizer geslacht. Er zijn altijd ontbrekende factoren, maar dit had beter gekund, de doop, trouw en begraafboeken liggen al meer dan 400 jaar te verstoffen in de archieven en zijn altijd bereikbaar geweest.

Conclusie

Conclusie : Het artikel is speculatief en zeer slecht onderbouwt, het onderzoek daartoe is slecht uitgevoerd, wat je van iemand als Rudolf Erik Otto Ekkart niet zou verwachten.

Het Westfries Museum waar dit schilderij tentoongesteld wordt, is in ieder geval zo verstandig geweest dit schilderij als anoniem te betitelen. Voor wie binnenkort naar het Westfries Museum gaat om dit schilderij te bekijken, kijkt nu misschien met andere ogen.

Waar de achternamen van de ouders of kinderen tussen haakjes vermeldt staan, worden zij niet in de doop, trouw of begraafboeken als zodanig aangegeven, de laatste drie kinderen dragen allen de volledige naam.

Bronnen, noten en / of referenties: