De executie van Dirk Baanman

• 18 maart 1776 : De Heeren Burgemeesteren en Regeerders der stadt Enchuijsen zedert een geruijme tijdt , niet zonder onverschilligheid , maar in tegendeel met de uiterste verontwaardinge gehoort hebbende , hoe dat , nu en dan , dese ende geene , het sij Vreemdelingen , dan wel Burgers of ingesetenen , met een quaadaardig voornemen , in tegenstand aan allen goede Ordre , en vilipendie van de justitie en tot stooringe van de gemeene rust , uit een Ongehoorde boosheid sig verstouten om bij nagt in de huizen binnen deze Stadt te breeken met intentie om daar uit goederen te steelen , ja selfs sig niet ontsien om bij avond aan deese en geene huizen geweldt te doen , om dezelve met force te openen . Ja dat meer is , onder een ongehoordt preetext van dit of dat te bestellen , dan wel na het een of ander te vragen , deese en geene goederen , als Goud , Zilver , en anderen dadelijk weg te nemen , al het welk een doorslaande blijk en een onweder sprekelijk bewijs uit levert , dat binnen deese Stadt niet alleen openbaare dieven , maar verbergers van dieven en van gestolene goederen zig ophouden en bevinden , en gemerkt aan heeren Burgemeesteren niets meerder ter harte gaat , als aan de goede ingesetenen alhier te betoonen hunne protectie , ten einde gerust en verlig zonder schrik en vreese , in hunne huizen te kunnen woonen en vernagten , en niets meer haar verlangen is , als deese Stadt van het voorsz. quaad gesinde en genegene inwoonders te suijveren en dat dit diefagtig bestaan op allen mogelijke wijze werde tegen gegaan en geweert , soo staat heeren Burgemeesteren en Regeerders voorn. tot toebrenginge van alles wat in haar vermogen is om die van de Justitie in deese de behulpsame hand te bieden , en om sulk een verregaande boosheid te helpen ontdekken , ten einde de Schuldigen na behooren kunnen werden gestraft , bij deese belooven een pramie van Ses Hondert Carolij Guldens aan den ontdekker of ontdekkers van voorsz. huisbreekers en dieven , en van Drie Hondert Guldens voor aangaave van de persoonen , die de dieven of de gestolene goederen huisvesten , verkopen , koopen , of vervoeren , of doen vervoeren , zullende voorsz. premien van Ses en Drie hondert Guldens ter Thesaurie van deese Stadt aanstonds werden betaalt , soo ras voorsz. dieven en quaaddoenders in handen van de Justitie zullen zijn gekomen , en van het fait overtuijgt werden , met belofte van secretesse , van de naam of namen van de aanbrengers . en ten einde aan dit heilsame Oogmerk des te eerder en beter werde voldaan , soo werden allen goede burgers en ingesetenen bij deese wel serieuselijk gerecommandeert omme ten einde de eene burger den andere van nut en dienst sij , voorsz. quaad ontdekkende , zulks niet te verbergen nog te verswijgen , maar daar van opening te geven daar en soo t behoort .

• • Actum Enchuijzen den 18 maart 1776 .
  • Ter Ordonnantie van deselven , was get. A.P. Duivensz.

• 10 mei 1776 : Heeft den Heer Mr. Thade Pan Hoofdofficier dezer Stad aan haar Edele Groot Agtb. kennisse gegeven dat den Gedetineerde Dirk Baanman bij Vonnisse van Heeren Schepenen was gecondemneerd , omgebragt te werden op een schavot voor het Raadhuijs deezer Stad opgeregt , en aldaar door een Scherpregter aan een galg met de koorde gestraft te worden , datter de dood navolge , dat voorn. het dooden lichaam buijten deeze Stad aan een Galge zal wierden gehangen , tot dat het zelve door d Lucht kome aftedruijpen off van de Vogelen des Hemels zal zijn verteert en Versoekende hij Officier , dat derhalven in d eerste plaats een nieuwe Galg mogt werden opgeregt , overmits de laaste en ( oude twe gedagten ) door de zee was weggespoeld en zulx onder t berijk off gerigt van deeze Stad , dan ten tweeden dat het Schavot op d gewoone plaatse voor dit Raadhuijse mag werden opgezet , onder wel in den nagt van aanstaande Dingsdag off Woensdag smorghens vroeg , ten eijnde alsdan de Excecutie op laastgem. dagh zijnde den 15 deezer zijn voortgang ingevolge het reeds gemaakte plan bij deeze Ed. Agtb. Geregte zoude kunnen hebben , op welke dagh van excecutie hij Officier versogt dat tot voorkominge van eenige confusien en disordhen sodanige middelen mogten werde uijtgedagt als haar Ed. Gr. Agtb. zullen smeenen ten behoren bij welke gelegendheijd hij Heer Officier aan haar Edele Groot Agtbare heeft gesuppediteerd eenige gelden geprovenieert van het Schouts Ampt voor het aandeel der armen alhier ten bedraage van ses en sestig guldens en vijff stuijvers.

• Nadat op den 15 deezer door haar Ed. Groot Achtb. aan den Stads baes timmerman Jan Bok was geordonneert een nieuwe galg ten dienste van deeze Gerechte in gereedheijd te brengen , en de zelven te plaatsen buijten de Noorderpoort deezer Stad , op stads grond en zoo veel mogelijk aan het eijnde der Jurisdictie en zorge te dragen dat dezelve Dingsdag den 14 deezer klaar was , soo heeft deselve baas te kennen gegeven van nu daarmeede gereed te zijn en is wijders aan de zelve gelast van in den nagt voor Woensdagh aanstaande het Schavot in ordre te hebben den zelve morgen te 7 uuren . En hebben haar Ed. Gr. Agtb. te dien tijd meede aan de Portiers en Boomsluijters deeser Stad geordonneert op gem. dag te 10 1/2 uuren de poorten en boomen te sluijten en gedurende de Excecutie gesloten te houden , zonder iemand in off uijttelaten , en niet eer , dan bij nadere order , te een uur weder te openen . En is wijders aan de Commandeurs van de Ratelwagts gelast omme met de wagten uijtmakende een getal van 32 persoonen tot dekking der Excecutie , op aanst. Woensdag smorgens in de wagtkamer de klokke half 9 uuren zig te vervoegen , aftetrekken van haar vergaderplaats in t Groot School met haare Morgenstarren , die door d baas timmerman aldaar zoude werden bezorgt volgens oud gebruijk , en dees gewapent aan het Stadhuijs gekomen zijnde , het te posteeren bij den ingang op t zelve en ook bij de afgang van het zelve , teneijnde nimand worden opgelaten , dog die genen die wezenlijk aldaar die dag in functie moeten zijn en oorders van den beginne tot t eijndigen der Excecutie . Een kring om t Schavot te formeeren ten eijnde te beletten , dat nogh aan t Schavot , nog aan t geene verder aan t werk der Excecutie behoort eenige laesie off verhinderinge werden toegebragt .

• 30 decemeber 1776 : Alsoo door de Heer Hoofdofficier van deeze stad aan Heeren Burgemeesteren is bekend gemaakt de persoon , door welke is komen te geblijken dat de reeds geexecuteerde Dirk Baanman was de dader van diverse dieverijen zedert eenige tijd binnen deeze stad gepleegt , en dat dus deeze ontdekker het middel is geweest , waar door voorn. geexecuteerde in handen van de Justitie is gekomen en van het fait overtuijgt geworden en gemerkt dus van dezelve de Uijtgeloofde pramie van Seshondert guldens , volgens Publicatie van 18 maert dezes sjaers , voor die ontdekkinge is competerende , soo is goedgevonden en verstaan , dat doorde Thesaurier Raamburg op ordonnantie aan de Bank van Heeren Burgemeesteren zal werden overgebragt eene somme van Seshondert guldens ten eijnde dezelve somma ter zake voorn. te doen geworden , aan den geene , die uijt kragte van voorn. Publicatie is bevonden daartoe gerechtigt te weesen .